Fajerwerki fascynują ludzi od wieków, przyciągają wzrok, budzą emocje i są nieodłącznym elementem wielu uroczystości. Jednak zanim sięgniemy po konkretny wyrób pirotechniczny, warto zrozumieć, z jakim rodzajem produktu mamy do czynienia. Czy wszystkie fajerwerki są tak samo bezpieczne? Czym różni się klasa F1 od F3? I dlaczego niektóre produkty są dostępne tylko dla osób z odpowiednimi uprawnieniami? W tym artykule wyjaśniamy, na czym polega klasyfikacja wyrobów pirotechnicznych, jakie kryteria są brane pod uwagę przy przypisywaniu ich do konkretnych kategorii oraz co to oznacza dla użytkowników, zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Zdobądź praktyczną wiedzę, która pozwoli Ci bezpiecznie i świadomie korzystać z fajerwerków.

 

Czym jest certyfikat CE?

Certyfikat CE (Conformité Européenne) to oznaczenie potwierdzające, że dany wyrób, w tym przypadku produkt pirotechniczny, taki jak fajerwerki czy petardy -spełnia wymogi unijnego prawodawstwa dotyczącego bezpieczeństwa, zdrowia, ochrony środowiska i użytkowania. Nie jest to jedynie deklaracja bezpieczeństwa, to kompleksowy system oceny zgodności z tzw. dyrektywami nowego podejścia obowiązującymi w Unii Europejskiej.

W przypadku fajerwerków, oznaczenie CE potwierdza m.in., że produkt:

  • został przetestowany zgodnie z europejskimi normami dotyczącymi wyrobów pirotechnicznych (np. PN-EN 15947),

  • nie przekracza dopuszczalnych progów hałasu w określonej odległości,

  • został wyprodukowany w sposób minimalizujący ryzyko dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz środowiska naturalnego.

Warto zaznaczyć, że uzyskanie certyfikatu CE to nie tylko formalność. Producent musi przejść przez procedurę oceny zgodności, która często obejmuje badania laboratoryjne, analizę dokumentacji technicznej oraz nadzór jednostki notyfikowanej. To sprawia, że oznakowanie CE na opakowaniu petardy lub wyrzutni stanowi rzeczywistą informację dla konsumenta, o tym, że produkt spełnia wspólnotowe normy jakości i bezpieczeństwa.

Klasyfikacja wyrobów pirotechnicznych

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów fajerwerków, różniących się nie tylko wyglądem i efektem wizualnym, ale także przeznaczeniem, poziomem ryzyka oraz wymaganiami dotyczącymi ich użycia. Aby zapewnić bezpieczeństwo użytkowników i otoczenia, wszystkie wyroby pirotechniczne są przyporządkowywane do określonych klas. Klasyfikacja ta opiera się na przepisach obowiązujących w Unii Europejskiej i pozwala określić, kto może dany produkt kupić, w jakich warunkach może być używany oraz jakie środki ostrożności należy zachować.

Wyroby pirotechniczne widowiskowe

Klasa F1: wyroby, które podczas działania charakteryzują się bardzo niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieistotnym poziomem hałasu, przeznaczone do użytku w budynkach oraz na zamkniętym obszarze na zewnątrz budynków,
Klasa F2: wyroby, które podczas działania charakteryzują się niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także niskim poziomem hałasu, przeznaczone do użytku na zamkniętym obszarze na zewnątrz budynków,
Klasa F3: wyroby, które podczas działania charakteryzują się średnim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieszkodliwym dla zdrowia ludzi poziomem hałasu, przeznaczone do użytku na dużych, otwartych przestrzeniach na zewnątrz budynków,
Klasa F4: wyroby, które podczas działania charakteryzują się wysokim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieszkodliwym dla zdrowia ludzi poziomem hałasu, określane również jako wyroby pirotechniczne widowiskowe do zastosowań profesjonalnych, przeznaczone do obsługi i użytku wyłącznie przez osoby posiadające wiedzę specjalistyczną;

Wyroby pirotechniczne przeznaczone do użytku teatralnego

Klasa T1: wyroby, które podczas działania charakteryzują się niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska,
Klasa T2: wyroby przeznaczone do obsługi i użytku wyłącznie przez osoby posiadające wiedzę specjalistyczną;

Pozostałe wyroby pirotechniczne

Klasa P1: wyroby inne niż wyroby klas F1-F3 i T1, które podczas działania charakteryzują się niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska,
Klasa P2: wyroby inne niż wyroby klas F4 i T2, przeznaczone do obsługi i użytku przez osoby posiadające wiedzę specjalistyczną.

Klasy certyfikacji amatorskich fajerwerków – F1, F2, F3, P1, T1

Wiemy już, że fajerwerki są klasyfikowane według norm unijnych i oznaczane certyfikatem CE, który potwierdza ich zgodność z przepisami bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Teraz przyjrzyjmy się bliżej konkretnym klasom, z którymi spotkamy się na polskim rynku. Dobra wiadomość dla użytkowników indywidualnych: wiele wyrobów pirotechnicznych można legalnie kupić i użytkować bez specjalnych pozwoleń w Polsce, pod warunkiem zachowania zasad bezpieczeństwa oraz ukończenia 18. roku życia.

Fajerwerki klasa F1 

Fajerwerki tej klasy charakteryzują się bardzo niskim poziomem zagrożenia oraz minimalnym poziomem hałasu. Mogą być używane nawet w zamkniętych przestrzeniach (jeśli producent to dopuszcza) i w pobliżu ludzi. Są przeznaczone głównie dla osób początkujących.

Przykłady: zimne ognie, diabełki.

Fajerwerki klasa  F2

To fajerwerki przeznaczone do użytku na otwartej przestrzeni, w środowisku domowym, ale z zachowaniem podstawowych zasad bezpieczeństwa. Mogą być nieco głośniejsze i silniejsze niż klasa F1.

Przykłady: małe wyrzutnie (baterie), większość rzymskich ogni i rakiet.

Fajerwerki klasa F3 

Produkty z tej klasy są już wyraźnie mocniejsze, generują większy huk i silniejsze efekty świetlne. Ich użytkowanie wymaga więcej miejsca oraz ostrożności. Choć nadal nie są objęte obowiązkiem posiadania zezwolenia, to osoby bez doświadczenia powinny zachować szczególną uwagę przy ich odpalaniu.

Przykłady: duże baterie (wyrzutnie), mocniejsze petardy, zestawy DSO.

Fajerwerki klasa  P1 

To klasa obejmująca różne wyroby pirotechniczne o specjalnym przeznaczeniu, które nie należą do klasycznych fajerwerków. Nie wymagają pozwolenia, ale ich użycie powinno być zgodne z instrukcją oraz z uwzględnieniem środowiska.

Przykłady: emitery dźwięku, miny naciskowe do paintballa lub ASG, sznury hukowe na dzikie zwierzęta.

Fajerwerki klasa  T1 

Klasa przeznaczona dla wyrobów wykorzystywanych w filmach, teatrze, koncertach i innych wydarzeniach scenicznych. Charakteryzują się ograniczonym zasięgiem działania i kontrolowanym efektem.

Przykłady: fontanny sceniczne, świece dymne, płomienie sceniczne.

Fajerwerki profesjonalne – F4, P2, T2

W przeciwieństwie do fajerwerków dostępnych dla użytkowników cywilnych, wyroby pirotechniczne klasy F4, P2 i T2 są przeznaczone wyłącznie dla osób z odpowiednimi uprawnieniami. Ich zakup, posiadanie oraz użycie możliwe jest jedynie przez licencjonowanych pirotechników, którzy przeszli specjalistyczne szkolenie i posiadają stosowne zezwolenia.

Fajerwerki z tych kategorii cechują się bardzo dużą siłą rażenia, intensywnymi efektami wizualnymi i dźwiękowymi oraz wysokim poziomem ryzyka przy niewłaściwym użytkowaniu. Ze względu na ich potencjalne zagrożenie dla zdrowia, życia i mienia, ich obrót i użytkowanie są ściśle regulowane przez prawo.

Osoby prywatne, które bez zezwoleń nabywają lub odpalają tego typu materiały, narażają się na surowe konsekwencje prawne, w tym wysokie grzywny, konfiskatę materiału, a nawet karę ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

Fajerwerki klasy F4 to najsilniejsze fajerwerki widowiskowe, wykorzystywane głównie podczas dużych pokazów publicznych. Wymagają zaawansowanego planowania, odpowiednich warunków terenowych oraz doświadczenia w obsłudze. Ich użytkowanie bez przeszkolenia jest skrajnie niebezpieczne. Przykładami są moździerze z ładunkami kulistymi lub cylindrycznymi, petardy klasy F4, np. Cobra 8, wyrzutnie o kalibrze powyżej 50 mm.

Wyroby pirotechniczne klasy P2 mają charakter techniczny lub przemysłowy i są stosowane głównie w wyspecjalizowanych dziedzinach, takich jak wojsko, służby ratownicze, przemysł lotniczy czy rolnictwo. Znajdują zastosowanie m.in. w systemach odstraszania ptactwa na lotniskach, do symulacji sytuacji bojowych, a także w urządzeniach do inicjowania reakcji chemicznych lub uruchamiania maszyn. Ich obsługa wymaga nie tylko zezwoleń, ale również znajomości środowiska, w którym będą używane, oraz potencjalnych zagrożeń z tym związanych.

Klasa wyrobów pirotechnicznych T2 wykorzystywana jest w profesjonalnej branży eventowej, teatralnej i filmowej. Obejmuje efekty specjalne, które mają być używane w kontrolowanych warunkach scenicznych, zarówno na planach zdjęciowych, jak i podczas koncertów czy dużych pokazów estradowych. Produkty tej klasy generują błyski, dym, huk lub eksplozje, ale są projektowane z myślą o bezpieczeństwie artystów i techników pracujących w ich bezpośrednim otoczeniu. Mimo to ich zastosowanie wymaga profesjonalnej wiedzy i certyfikowanych operatorów.